Bezpieczne siłownie plenerowe i streetworkouty

Siłownie zewnętrzne, streetworkouty i urządzenia do parkour cieszą się dużym zainteresowaniem pośród osób lubiących spędzać aktywnie czas na świeżym powietrzu. Z urządzeń znajdujących się na takich obiektach można korzystać zupełnie za darmo o każdej porze dnia. Siłownie plenerowe zrobiły się już tak popularne, że znaleźć je można nie tylko w parkach i na nowych osiedlach, ale coraz częściej również przy szpitalach, sanatoriach czy domach opieki dla osób starczych. Obiekty te są atrakcyjnym punktem zagospodarowania terenów zielonych, dlatego należy zadbać o bezpieczeństwo ich użytkowników oraz zapewnić zgodność z prawem.

Zgodność z prawem i normami

Przepisy prawa w zakresie projektowania i budowy siłowni

Podobnie jak place zabaw, siłownie plenerowe i wszelkie obiekty parkour czy streetworkout są traktowane jako obiekty budowalne małej architektury, dlatego planując ich budowę, należy zwrócić uwagę na obowiązujące przepisy prawa.

Są to, m.in.:

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 1994 r. nr 89, poz. 414, z późn. zm.),
Ustawa z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz.U. 2003 nr 229 poz. 2275, z późn. zm.),
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U z 2002 r. nr 75, poz. 690, z późn. zm.).

Prawne nawiązanie do norm

Zgodnie z Art. 6 ust.3 Ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów „W przypadku braku przepisów, o których mowa w ust. 1, lub norm zharmonizowanych, o których mowa w ust. 2, albo jeżeli produkt nie jest zgodny z normami zharmonizowanymi, bezpieczeństwo produktu ocenia się w szczególności z uwzględnieniem:

1) spełniania przez produkt dobrowolnych norm krajowych państw członkowskich Unii Europejskiej przenoszących normy europejskie, innych niż normy zharmonizowane w rozumieniu przepisów o systemie oceny zgodności;

2) spełniania przez produkt Polskich Norm; […]”.

Analizując powyższy przepis prawny można wnioskować, iż w celu spełnienia wymogów bezpieczeństwa siłowni zewnętrznych, streetworkoutów czy obiektów do parkour, należy zaprojektować i wyprodukować je zgodnie z normami dla nich przewidzianymi:

Norma PN-EN 16630:2015-06 „Wyposażenie siłowni plenerowych zainstalowane na stałe. Wymagania bezpieczeństwa i metody badań”.
Norma PN-EN 16899:2017-02 „Sprzęt sportowy i rekreacyjny - Sprzęt do parkour - Wymagania bezpieczeństwa i metody badań”.

W praktyce oznacza to, że dokonując zakupu urządzeń siłowni zewnętrznej, urządzeń streetworkout, czy też parkour, powinniśmy szukać wyrobów, na które producent jest w stanie okazać akredytowany certyfikat zgodności z normą. Dzięki temu będziemy mieli pewność, że spełniamy jednocześnie przepisy prawa budowlanego.

Projekt i lokalizacja

Projekt siłowni plenerowej czy innego obiektu małej architektury musi spełniać wymagania zgodne z ww. Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury. Dokument podaje m.in. informacje na temat lokalizacji obiektu. Wskazuje odległości w jakiej powinna znajdować się siłownia, np. od ulicy czy okien pomieszczeń. Podaje także informację, iż zawsze przy projektowaniu należy brać pod uwagę zapotrzebowanie społeczności na taki właśnie obiekt. Jeżeli skupimy się na użytkowaniu i lokalizacji, projekt powinien uwzględniać informacje podane w normie PN-EN 16630:2015-06, a mianowicie, iż z siłowni zewnętrznych mogą korzystać osoby dorosłe i młodzież o wzroście powyżej 140 cm. Należy zatem mieć na uwadze, iż usytuowanie siłowni przy placach zabaw dla dzieci wymaga jej odseparowania (np. ogrodzenia), ponieważ nie można stawiać urządzeń do ćwiczeń na placach ani w ich bezpośrednim sąsiedztwie, co wynika również z normy placowo-zabawowej. Tego typu urządzenia nie są przeznaczone dla dzieci i korzystanie z nich przez najmłodszych może doprowadzić do bardzo poważnych urazów i kontuzji.

Jeżeli natomiast chcemy postawić siłownię plenerową czy streetworkout, np. na osiedlu mieszkaniowym, musimy dodatkowo pamiętać nie tylko o obecności placu zabaw, ale także, że zgodnie z art. 5.1 pkt 1 ustawy Prawo budowlane, obiekt budowlany musi być zaprojektowany i zbudowany z uwzględnieniem wymagań dotyczących nie tylko bezpieczeństwa użytkowania, ale również jego dostępności. Mając to na uwadze, postawienie siłowni plenerowej na terenie osiedla nie może powodować zakłócania funkcjonalności przestrzeni osiedla oraz umożliwiać dostępność, np. dla pieszych czy osób dojeżdżających rowerem.

Wybór bezpiecznego sprzętu

Siłownie zewnętrzne używane są do treningu często przez osoby amatorsko zajmujące się sportem, co wiąże się z brakiem nadzoru nad wykonywanymi ćwiczeniami, a także nad użytkowaniem sprzętu. Zatem projektanci takich urządzeń muszą brać pod uwagę, m.in. ten aspekt, pod kątem zapewnienia jak najwyższego poziomu bezpieczeństwa. Urządzenia powinny być na tyle łatwe i przewidywalne w obsłudze, że użytkownik nie będzie miał z tym problemów i dzięki czemu będzie w stanie intuicyjnie wykonywać ćwiczenia poprawnie. Inwestorzy powinni zwracać uwagę na dobór sprzętu jaki ma być oferowany na siłowni plenerowej. Najlepiej wybierać urządzenia sprawdzone, posiadające akredytowane certyfikaty zgodności z normą PN-EN 16630, która precyzyjne określa wymagania jakie sprzęt musi spełniać. W takiej sytuacji inwestor ma pewność, że urządzenie jest bezpieczne.

Montaż i odbiór urządzeń

Mając na uwadze fakt, że siłownie zewnętrzne, streetworkouty i urządzenia parkour są obiektami małej architektury, inwestor nie musi mieć osobnego pozwolenia na budowę takiego obiektu, jednak, musi dokonać stosownego zgłoszenia w odpowiedniej instytucji. Jeżeli dany organ nie wniesie do takiego zgłoszenia sprzeciwu, budowa może zostać rozpoczęta.

Podczas budowy należy zwracać uwagę na poprawność montażu urządzeń, z uwzględnieniem wymagań projektu jak i danej normy. Z tego powodu instalacja takich urządzeń powinna być wykonywana przez osoby kompetentne. Warto również wiedzieć, iż normy podają szczegółowe informacje jakie powinny znaleźć się w instrukcjach montażu dołączanych przez producentów. Takie instrukcje powinny trafiać do rąk montażystów.

Uwaga! Nie odbierajmy obiektu małej architektury bez właściwego sprawdzenia poprawności montażu. W przypadku, gdy na siłowni dojdzie do wypadku, to na administratorze obiektu spoczywa odpowiedzialność za bezpieczeństwo użytkowników! Niestety z doświadczenia wiemy, że błędy montażowe zdarzają się niezwykle często, dlatego tak ważna jest inspekcja pomontażowa.

Inspekcja pomontażowa

Aby mieć pewność co do zamontowanych urządzeń, należy zlecić kontrolę pomontażową (odbiorczą) siłowni zewnętrznej na zgodność z wymaganiami normy PN-EN 16630. W przeszłości siłownie plenerowe były oceniane na zgodność z normami placowo-zabawowymi z grupy PN-EN 1176, ze względu na brak dokumentów normatywnych dedykowanych siłowniom. Ze względu na zmieniający się rynek i potrzebę wprowadzenia osobnych wymagań i zasad kontroli nad siłowniami plenerowymi, w 2015 r. została opublikowana norma PN-EN 16630. Jest ona właściwą normą odniesienia do wykonywania inspekcji odbiorczych siłowni, a także do dokonywania certyfikacji tychże wyrobów. W przypadku streetworkoutów i tzw. urządzeń parkour, kontrolę powinno się przeprowadzać w oparciu o normę PN-EN 16899.

Bardzo ważne jest, aby zwracać uwagę na to komu zlecamy inspekcję odbiorczą. Na dzień dzisiejszy wiele osób amatorsko wykonuje kontrole pomontażowe siłowni i innych obiektów małej architektury. Są to przeważnie osoby nie posiadające żadnych uprawnień i wiedzy w zakresie norm. Taka kontrola zupełnie nic nie wnosi, a może wręcz spowodować, że poważne błędy montażowe nie zostaną zauważone.

Kontrole pomontażowe

Aby dopełnić wszelkich staranności, zleca się inspekcję akredytowanej jednostce inspekcyjnej. Wyznacza ona kompetentnego inspektora do wykonania kontroli. Inspektorzy ci odznaczają się biegłą znajomością normy i przepisów prawa oraz posiadają duże doświadczenie w przeprowadzaniu kontroli. Akredytacja nadawana jednostkom inspekcyjnym przez Polskie Centrum Akredytacji (PCA) jest potwierdzeniem kompetencji jednostki do przeprowadzania inspekcji. Akredytacja oznacza również, że PCA sprawuje stały nadzór nad jednostką. Zlecając akredytowanej jednostce inspekcję pomontażową otrzymujemy sprawozdanie wraz ze zidentyfikowanymi błędami, które mogły powstać na etapie montażu. Dzięki temu możemy wskazać firmie montażowej niezgodności, w celu poprawy i zapewnienia właściwego poziomu bezpieczeństwa obiektu.

Jednymi z najczęstszych błędów, identyfikowanych przez naszych inspektorów na odbiorach urządzeń, są kleszczenia palców i niewłaściwie zachowane odległości. Mogą one zagrażać zdrowiu użytkowników, jeśli zostałyby dopuszczone do użytku. Jednak aby je zweryfikować potrzebny jest specjalistyczny sprzęt, który przewidują normy, np. próbniki do zakleszczeń o wymiarach, które precyzuje norma.

Jeżeli siłownia parkowa spełnia wszystkie wymagania może zostać dopuszczona do użytkowania i stać się atrakcyjnym punktem wypoczynku na świeżym powietrzu, a przy okazji być całkowicie bezpieczna. Potwierdzeniem bezpieczeństwa obiektu jest świadectwo inspekcji.

Dalszy nadzór po odbiorze

Pozytywny wynik inspekcji pomontażowej i odbiór siłowni nie oznacza, że obowiązki kontrolne już się zakończyły. Codzienne użytkowanie obiektu oraz wpływ warunków atmosferycznych powoduje, że urządzenia wymagają co jakiś czas naprawy czy wymiany elementów.

Art. 62. 1. Ustawy prawo budowlane nakłada obowiązek wykonywania okresowych kontroli obiektów budowlanych małej architektury: „Obiekty budowlane powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcę kontroli: […]

2) okresowej, co najmniej raz na 5 lat, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego […]”.

Norma PN–EN 16630:2015-06 również określa częstotliwość i formy inspekcji siłowni jakie powinny być przeprowadzane. Oczywiście po stronie administratora obiektu są codzienne oględziny miejsca, podczas których można zaobserwować można, np. drobne awarie spowodowane użytkowaniem czy też usterki spowodowane wandalizmem. Najważniejszym krokiem jest jednak coroczne wykonywanie inspekcji stanu technicznego siłowni plenerowej przez wykwalifikowaną jednostkę. Na kontroli stanu technicznego inspektor ocenia stan zużycia sprzętu.

Przeglądy okresowe

Właściciel, chcąc naprawić lub wymienić elementy siłowni, może zgłosić się bezpośrednio do producenta sprzętu w celu ich zakupu. W przypadku, gdy naprawy obejmują bardziej skomplikowane czynności, warto zlecić ponownie inspekcję pomontażową, aby zweryfikować poprawność wykonania montażu.

Zachęcamy do pobrania naszej ulotki informacyjnej, która zawiera zbiór podstawowych informacji zebranych z niniejszego artykułu.

Ulotka - siłownie plenerowe

Certyfikacja

Inspekcje

Badania

Laboratorium badawcze