Fatalne wyniki kontroli obiektów małej architektury

Najwyższa Izba Kontroli opublikowała raport stwierdzający poważne nieprawidłowości dotyczące zapewniania bezpieczeństwa obiektów małej infrastruktury sportowo-rekreacyjnej w Polsce. Kontrola zakończyła się wnioskiem o zmianę przepisów prawa dotyczących nadzoru nad takimi obiektami, ale także złożeniem zawiadomień do prokuratury w sprawie popełnienia przestępstw.

NIK przeprowadziła kontrolę, której zakres obejmował lata 2017-2019. Celem była ocena zapewniania przez jednostki kontrolowane bezpieczeństwa obiektów małej infrastruktury sportowo-rekreacyjnej, tj. placów zabaw, parków linowych, siłowni plenerowych, skateparków oraz streetworkoutów. Kontrola miała charakter prewencyjny, jednak jej rezultaty okazały się alarmujące. Raport ukazuje wiele uchybień oraz niezgodności obiektów z normami i przepisami prawa.

Zgodnie z raportem, kontrolowane jednostki nie zapewniały bezpiecznego korzystania z obiektów małej infrastruktury sportowo-rekreacyjnej na różnych etapach powstawania takich miejsc. Błędy pojawiały się począwszy od przyjęcia zgłoszenia budowy czy projektu, aż po odbiór prac, a także kontrole okresowe istniejących już obiektów. Niepokojący jest jednak fakt, że około 50% kontrolowanych obiektów nie spełniało wymagań norm, a co za tym idzie narażały użytkowników, w tym nieświadome zagrożeń dzieci, na niebezpieczeństwo.

Brak świadomości odpowiedzialności jaką niesie za sobą nadzór nad obiektami małej architektury, np. placami zabaw, siłowniami plenerowymi, itp., wynikać może z braku wiedzy z zakresu prawa budowlanego czy aktualnych norm. Jednostki kontrolowane również tłumaczyły swoje błędy niewiedzą. Zwraca to więc uwagę na konieczność szkolenia personelu z zakresu wymagań norm oraz administrowania placami zabaw i innymi obiektami sportowo-rekreacyjnymi.

INT prowadzi szkolenia otwarte dla właścicieli i administratorów. Wiele urzędów, gmin i osób prywatnych skorzystało ze szkoleń, co z pewnością przyczyniło się do uzyskania wiedzy potrzebnej do nadzoru nad tego typu obiektami. Z pewnością rozwinęły dzięki temu również świadomość na temat tego, jak ważne i konieczne jest odpowiednie zarządzanie tego typu obiektami.

Raport NIKu podkreśla błędy zarówno dla nowopowstających jak i istniejących już obiektów małej infrastruktury sportowo-rekreacyjnej. Nieprawidłowości pojawiały się na różnych etapach nadzoru, od zatwierdzania zgłoszeń o budowę po odbiór prac, czy późniejsze kontrole pomontażowe oraz okresowe i związane z nimi działania.

Z raportu NIK: „Po zakończeniu realizacji każdego obiektu mis-r w gminach dokonywano odbiorów wykonanych prac. W treści sporządzanych protokołów odbiorów nie podawano jednak, co zostało sprawdzone. Najczęściej zamieszczano informację o odbiorze prac bez uwag. Tymczasem stwierdzono, że dla ogółem 59,8% skontrolowanych obiektów nie zapewniono rzetelnego odbioru wykonanych prac. […].Ustalono m.in., że oddano do użytkowania obiekty mis-r, które nie spełniały wymogów wynikających z zawartych umów, z przepisów, w tym techniczno-budowlanych, zasad wiedzy technicznej określonych m.in. we właściwych PN lub urządzenia na tych obiektach nie zostały zamontowane zgodnie z zasadami określonymi przez ich producentów „.

Brak kontroli stanu technicznego

Raport wskazuje także na nieodpowiednią kontrolę nad istniejącymi obiektami pod kątem stanu technicznego a także sanitarnego. Nie są wykonywane inspekcje coroczne, a ponadto dla kilku obiektów nie wykonano kontroli pięcioletniej, wymaganej przepisami art. 62 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo budowlane. Istnieją braki w dokumentacji lub nieścisłości miedzy dokumentacją a zamontowanymi urządzeniami.

Główna uwaga jednostek nadzorujących kierowana jest na obiekty znajdujące się przy szkołach, przedszkolach czy żłobkach. Jednak i tam znaleziono wiele nieprawidłowości. Na obiektach tych stwierdzono uchybienia dotyczące stanu technicznego czy sanitarnego wyposażenia oraz utrzymania tych obiektów.

Inspekcje coroczne, tak jak inspekcje pomontażowe, powinny być wykonywane przez kompetentną osobę. Mają one na celu przedstawienie zarządcy bądź jednostce nadzorującej w jakim stanie technicznym jest plac zabaw, park linowy bądź siłownia zewnętrzna. Dzięki czemu mogą one wykonać niezbędne naprawy lub wymiany, aby użytkownicy mogli korzystać z obiektu bezpiecznie. Tak samo istotne są inspekcje pięcioletnie określone przepisami prawa budowlanego, do wykonania których ważna jest również wiedza z zakresu ww. prawa budowalnego.

Jako jednostka akredytowana realizujemy coroczne przeglądy stanu technicznego zarówno, jak i kontrole 5-cio letnie na zgodność z przepisami prawa budowlanego.

Niekompetencja osób kontrolujących

Bardzo dużym niedopatrzeniem jest zlecanie kontroli osobom, które posiadają jedynie uprawnienia budowlane. Z raportu NIK wynika, iż kontrole przeprowadzane są przez osoby, które nie znają wymogów norm, a przez to nie są w stanie rzeczowo ocenić stanu bezpieczeństwa całego obiektu, a także poszczególnych urządzeń. Nienależyte wykonanie obowiązków przez osoby wykonujące kontrole pomontażowe i przeglądy okresowe, może prowadzić do nieudokumentowania zagrożeń i występowania poważnych urazów lub nawet wypadków śmiertelnych podczas późniejszego użytkowania placów zabaw.

Postanowiono podjąć zdecydowane kroki w celu poprawy stanu obiektów małej architektury. Kontrola zakończyła się złożeniem zawiadomień do prokuratury:
„…w sprawie uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstw polegających na wykonywaniu robót budowlanych bez dokonania ich zgłoszenia właściwemu organowi administracji architektoniczno-budowlanej oraz o niedopełnieniu obowiązków przez funkcjonariusza publicznego.”,

a także do powiatowego inspektora nadzoru budowlanego w sprawie:
„uzasadnionego podejrzenia popełnienia wykroczenia polegającego na niepoddaniu obiektów małej architektury okresowej kontroli, polegającej na sprawdzeniu, co najmniej raz na pięć lat stanu technicznego i przydatności do użytkowania, estetyki obiektu oraz jego otoczenia.”.

Co więcej, skierowano wniosek o zmianę i uregulowanie przepisów prawa w zakresie: 

• nadzoru nad obiektami infrastruktury sportowo-rekreacyjnej, a także
• jednostek wykonujących kontrole tego typu obiektów.

Wyniki kontroli Najwyższej Izby Kontroli pokazują skalę nieprawidłowości systemu dotyczącego nadzoru nad obiektami małej infrastruktury sportowo-rekreacyjnej. Stan techniczny placów zabaw i podobnych obiektów w Polsce pozostawia wiele do życzenia. Raport obnażył braki zarówno kadrowe występujące w polskich strukturach nadzorujących takie obiekty oraz brak odpowiedniego przeszkolenia w temacie bezpieczeństwa. Świadomość z zakresu odpowiedzialności za bezpieczeństwo użytkowników powinna być stale podnoszona, a wszelkie czynności kontrolne wykonywane przez uprawnione, kompetentne i doświadczone osoby. Wyniki kontroli jak najbardziej powinny być powodem do zmiany podejścia w polskim prawie oraz instytucjach, w obrębie zarządzania placami zabaw, parkami linowymi, skateparkami, streetworkut parkami czy siłowniami plenerowymi.

INT opracowało dla Państwa broszurę informacyjną, która przedstawia w prosty i obrazowy sposób, jakich czynności należy dopilnować na każdym etapie życia obiektu małej architektury, na przykładzie placu zabaw. Mamy nadzieję, że ulotka pomoże Państwu właściwie zarządzać obiektem począwszy od jego projektu, aż po coroczny nadzór. Dodatkowo zachęcamy do lektury artykułu w bazie wiedzy, poświęconego zarządzaniu siłowniami plenerowymi, gdzie również mogą Państwo znaleźć ulotkę dedykowaną urządzeniom fitness na świeżym powietrzu.